پیشگیری از بیماری‌های ناشی از غذا

راهکارهای پیشگیری از بیماری‌های ناشی از غذا، بر اساس سه محور دفاعی قابل توصیف است :

1- بهبود کیفیت بهداشت مواد غذایی خام:

با توجه به پیشرفت شاخه ‌ی کشاورزی، ثابت شده که هنوز تولید غذاهایی با منشا حیوانی که عاری از عوامل بیماری ‌زا باشند، ممکن نیست و بخش وسیعی از مواد غذایی که به دست مصرف کننده می رسد، آلوده است.

گاهی اوقات آلودگی مواد غذایی غیرقابل اجتناب است، زیرا بعضی میکروب‌ها به فلور طبیعی محیط انسان تعلق دارند. همچنین ممکن است سموم به طور طبیعی در غذاها وجود داشته باشند. گاهی اجزای طبیعی، اثرات ضد تغذیه ‌ای دارند و لازم است طی آماده سازی غذا، از آن جدا یا مهار گردند. خطرات در این گونه موارد، صرفه نظر از نوع عملیات تولید غذا وجود دارند.

2- استفاده از فن‌آوری‌های کنترل آلاینده‌ها در فرآوری غذا:

کاربرد صنایع فرآوری غذا به منظور حذف یا کم کردن عوامل بیماری ‌زا یا آلاینده‌ها، به تنهایی برای تضمین ایمنی غذا کافی نیست. به دلایل اقتصادی یا علل دیگر، صنایع فرآوری برای عمل آوردن تمام غذاها یا حذف تمام عوامل بیماری‌ زا در دسترس نمی‌ باشد. آلودگی غذا بعد از فرآوری هم می‌ تواند اتفاق افتد، خصوصاً هنگام آماده سازی غذا توسط تولید کنندگان، که خود آن‌ها نیز ممکن است حاملین عوامل بیماری ‌زا باشند.

3- آموزش مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان مواد غذایی:

آموزش تولید کنندگان و مصرف‌ کنندگان غذا، درباره ی نحوه ‌ی مدیریت بهداشتی غذا، در پیشگیری از بیماری ‌های ناشی از غذا مهم می ‌باشد. آماده ‌سازی غذا برای مصرف، در انتهای زنجیره ‌ی غذایی نیز در مرحله ‌ای بحرانی است. هر گونه آلودگی، چه در مراحل اولیه ‌ی زنجیره ‌ی غذایی و چه ناشی از ارائه ‌دهندگان غذا در طول تهیه‌ ی غذا، اثر منفی بر سلامت مصرف کننده خواهد داشت.

شاید یکی از عوامل موثر در عدم توجه کافی به این موضوع، ناشی از اطلاعات ناکافی متصدیان مسائل بهداشتی و کارکنان پزشکی و بهداشتی، از عوارض آلودگی مواد غذایی و نیز ارتباط میان بسیاری از بیماری ‌ها و غذا باشد.

اهداف آموزش در ارائه ‌ی غذای سالم را می ‌توان به شرح زیر بیان کرد:

- افزایش آگاهی متصدیان بهداشتی از اهمیت بیماری‌ های ناشی از غذا در بهداشت عمومی و بیان اهداف مسائل ایمنی غذا.

- اهمیت دادن به آموزش تولید کنندگان و مصرف ‌کنندگان مواد غذایی به منظور پیشگیری از بیماری ‌های ناشی از غذا.

- بیان رویکردهای متداول برای انتخاب پیام‌های آموزش بهداشت و رفتارهای کلیدی که نیاز به تغییر یا تقویت دارند.

- پیشنهاد شرکای احتمالی یا کانال ‌هایی برای برنامه ‌ریزی و ارتباطات، ترسیم تجربیات گذشته و نیز ابتکارات و موارد جدید به عنوان نمونه‌هایی از این که چگونه می‌توان به اهداف مورد نظر دست یافت.

نتیجه‌ گیری:

مردم به شرطی می توانند مسوولیت ایمنی غذا را دریابند، که در مورد خطراتی که برخی غذاها یا عملکردها به سلامتی آنها وارد می ‌سازند، آگاهی کاملی پیدا کنند.

لازم است مردم در انتخاب‌های غذایی خود راهنمایی شوند. مثلاً از خطر مصرف برخی مواد غذایی خام، به ویژه با منشأ حیوانی مثل شیر آگاه شوند یا در مواردی که یک عامل بیماری ‌زای جدید ظهور می ‌کند، یا یک عامل بیماری ‌زای قبلی شکل همه‌ گیر به خود می‌ گیرد لازم است عامه ‌ی مردم درباره ی عامل بیماری ‌زای جدید، روش انتقال و روش‌های اساسی کنترل آن آگاه شوند تا بتوانند برای محافظت از خود، قدم‌ های موثری بردارند.

آموزش به مصرف کنندگان و تولید ‌کنندگان مواد غذایی کمک می‌ کند تا بتوانند نقش مهم تری را در پیشگیری از این بیماری‌ها به عهده گیرند.

در مجموع، همه‌ ی افراد جامعه باید در زمینه ‌ی آموزش بهداشت و ایمنی غذا مشارکت کنند تا اطمینان حاصل شود که آب و غذا در محیطی سالم تولید و نگهداری و تحت شرایط بهداشتی ارایه می‌ گردند. تنها از طریق تلاش همگانی می‌ توان استانداردی معقول در مورد ایمنی غذا را انتظار داشت.

دکتر سلطانعلی محبوب(مدیر برنامه امنیت غذا و تغذیه آذربایجان شرقی)